To moje bezpieczne miejsce- czy YouTube, TikTok i podcast mogą zastąpić prawdziwą relację?

Relacje międzyludzkie są fundamentem naszego życia. Wymagają jednak zaangażowania, wysiłku i czasu. Media społecznościowe wydają się wspierać ich budowanie ze względu na skracanie czasu zawierania znajomości i łatwe utrzymywanie kontaktu, niezależnie od odległości i innych barier. Gdy jednak wymiana wiadomości i aktywność online stają się podstawową formą komunikacji, szybko możemy osiągnąć cel odwrotny do zamierzonego. Czy zatem media społecznościowe szkodzą relacji czy pomagają ją utrzymać?

Czym są relacje społeczne?

Każdy związek- rodzinny, przyjacielski, romantyczny- cechuje się zaangażowaniem i uważnością skierowaną na partnera, wzajemnym wpływem oraz ustaleniem społecznej formy i oczekiwań. Relacje między ludźmi są nieustannym procesem, w którym każdy uczestnik wpływa na drugiego i jednocześnie jest przez niego kształtowany. W relacji partnerzy dojrzewają wraz z rozwojem tworzących ją osób lub rozstają się, gdy ich rozwój przebiega w przeciwległych kierunkach. Każdy związek charakteryzuje się własną specyfiką, ale wszystkie łączy wspólna cecha: wpływ na dobrostan jednostki. Zdaniem naukowców  potrzeba bezpośredniego kontaktu społecznego wynika z ewolucji. Człowiek wykazuje silną potrzebę przynależności, a relacje między ludźmi umożliwiają nie tylko przetrwanie gatunku, ale także jednostki. Mimo że współcześnie w większym stopniu niż aspekty moralne podkreśla się zadowolenie z więzi, to niezależnie od jej atrybutów stanowi podstawę dobrego życia.

Jakie znaczenie mają relacje międzyludzkie?

Człowiek nie jest samowystarczalnym bytem i do funkcjonowania potrzebuje wspólnoty. Bliski, bezpośredni związek z drugim człowiekiem stanowi istotny czynnik zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Satysfakcjonujące relacje międzyludzkie pełnią funkcję ochronną, wzmacniają układ odpornościowy oraz sercowo-naczyniowy, optymalizują zdolności poznawcze oraz odporność na infekcje i choroby przewlekłe. Co więcej, spędzanie wspólnego czasu z bliskimi poprawia nastrój, wywierając wpływ na poczucie szczęścia i zadowolenia z życia. Dzięki wsparciu społecznemu ludzie odbierają trudne sytuacje jako mniej zagrażające, co obniża poziom stresu. Spędzanie wspólnego czasu z ludźmi może przynieść wiele korzyści, pod warunkiem że zostaną spełnione pewne kryteria. Mowa tutaj o jakości, rodzaju i częstotliwości więzi.

Media społecznościowe- wydmuszka relacji?

Wbrew oczekiwaniom media społecznościowe nie zaspokajają potrzeby interakcji z ludźmi. Zamiast tego tworzą iluzję kontaktów międzyludzkich, pozostawiając receptory dopaminowe w stanie wysokiego napięcia. Dlaczego? Przeglądanie mediów społecznościowych, wymiana wiadomości jest dla mózgu gratyfikacją, a oczekiwanie na reakcje czy odpowiedź- zapowiedzią kolejnej przyjemności. Osoby korzystające z social mediów mogą mieć tysiące znajomych, ale utrzymanie kontaktu ze wszystkimi nie jest możliwe. Co więcej, w kryzysowej sytuacji ich grono drastycznie się zawęża, często nie pozostaje tam nikt. To rzeczywisty problem, gdy osoby korzystające z social mediów nie mają bliskiej osoby, do której mogą zwrócić się ze swoimi trudnościami. Prawdziwy, satysfakcjonujący związek tworzą osoby, które chcą spędzić razem czas w realnym świecie, podejmując wspólne aktywności. Istotnym elementem pogłębiającym więź jest także kontakt fizyczny: poklepanie po plecach, przytulenie na powitanie, który pozwala na okazywanie uczuć. Te proste gesty powodują wytwarzanie endorfin, które z kolei pomagają stworzyć osobistą więź. Media społecznościowe pozbawione są tego aspektu.

Związek social mediów z młodymi ludźmi?

Nadmiar mediów społecznościowych stanowi szczególne zagrożenie dla najmłodszej grupy użytkowników: młodzieży i młodych dorosłych.  Kontakt zdalny, który proponuje zbliżenie niewymagające emocjonalnego zaangażowania,  nie jest w stanie zastąpić bezpośredniej interakcji z drugim człowiekiem. Co więcej, dzieci, które poświęcają czas wirtualnemu światu od najmłodszych lat: okazywanie uczuć, utrzymanie kontaktu znają przede wszystkim z wersji online. W ten sposób w mniejszy sposób doświadczają prawdziwych reguł budowania więzi: dynamiki interakcji, zaufania, bliskości, ale też związanych z tym rozczarowań. Poważne zagrożenie stanowi fakt, że obszary ich mózgów odpowiedzialne za relacje społeczne, umiejętności interpersonalne oraz empatię, nie rozwiną się w pełni.

Podsumowując, media społecznościowe nie mogą zastąpić prawdziwych relacji międzyludzkich, choć świat social mediów stał się naszą codziennością. Bez wątpienia utrzymywanie kontaktu w internecie jest powierzchowne i pozbawione sygnałów niewerbalnych, przez co znacząco spłyca jego jakość. Podobnie jak krótka wymiana wiadomości zamiast głębokich rozmów. Choć te aspekty szkodzą relacji, aktywność online jest sprzymierzeńcem wielu wykluczanych grup: seniorów, osób z niepełnosprawnością czy specyficznymi zaburzeniami psychicznymi. W związku z tym nadmiar mediów społecznościowych szkodzi, natomiast korzystanie z nich może uzupełnić prawdziwe relacje. Sztuką jest znalezienie złotego środka między rzeczywistością online i offline.

Bibliografia:

1. Pinker, S. (2015). Efekt wioski. Jak kontakty twarzą w twarz mogą uczynić nas zdrowszymi, szczęśliwszymi i mądrzejszymi. Kielce: Wydawnictwo Charaktery
2. Wojciszke, B. (2013). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar