Co dzieje się z organizmem podczas ataku paniki?

Podczas ataku paniki organizm uruchamia reakcję „walki lub ucieczki”, co jest naturalną odpowiedzią na poczucie zagrożenia, nawet jeśli nie ma realnego niebezpieczeństwa. Następuje gwałtowna aktywacja układu współczulnego. W tym stanie dochodzi do szybkiego uwolnienia adrenaliny, co prowadzi do szeregu objawów fizjologicznych. Serce zaczyna bić szybciej, pojawia się ból w klatce piersiowej, a oddech staje się przyspieszony, co może wywołać duszność lub poczucie braku tchu. Mięśnie napinają się, a ciało przygotowuje się do reakcji na zagrożenie. Doświadczanie ataków paniki jest złożonym procesem, w którym atak paniki wywołany licznymi czynnikami prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów paniki, takich jak poczucie duszności, poczucie braku tchu lub omdlenia.

Kluczową rolę w atakach paniki odgrywa lęk, będący emocją związaną z przewidywaniem potencjalnego zagrożenia. Często towarzyszą im myśli katastroficzne, takie jak obawa przed śmiercią czy utratą kontroli. Poczucie utraty kontroli nad własnym ciałem i umysłem dodatkowo nasila lęk i może prowadzić do unikania sytuacji, które wcześniej wywołały atak. Uczucie lęku może być przewlekłe, prowadząc do rozwoju zaburzeń lękowych, takich jak zespół lęku uogólnionego czy lęk paniczny.

Co jest przyczyną ataków paniki? Co wyzwala ataki paniki?

Ataki paniki mogą pojawiać się w różnych sytuacjach. U niektórych osób występują one spontanicznie, bez wyraźnego wyzwalacza, co dodatkowo podnosi poziom stresu, gdyż nie wiadomo, kiedy napad ponownie się pojawi. U innych natomiast atak paniki może być związany z określonymi sytuacjami, na przykład wystąpieniami publicznymi, zatłoczonymi miejscami czy sytuacjami, które przypominają wcześniejsze traumatyczne przeżycia. Niezależnie od przyczyny, doświadczenie ataku paniki jest często tak intensywne, że osoba, która doświadczyła takiego ataku, odczuwa następnie obawę przed kolejnym epizodem, co może prowadzić do unikania określonych miejsc czy sytuacji.

Panikę może wzbudzić pojedyncze traumatyczne lub silnie stresujące zdarzenie. Zaburzenia lękowe, a wśród nich atak paniki, związane są z nadmierną aktywacją współczulnego układu nerwowego. Nadaktywność współczulnego układu nerwowego osłabia wydzielanie serotoniny odpowiedzialnej za dobry nastrój oraz sprawia, że część mózgu o nazwie ciało migdałowate jest nadmiernie uwrażliwiona na niebezpieczeństwo. To z kolei osłabia sąsiadujący z nim hipokamp, którego rolą jest m.in. pamięć jawna. Nadwrażliwość ciała migdałowatego, które bierze udział w tworzeniu emocji oraz przechowywaniu wspomnień w pamięci nieświadomej, przy jednoczesnym osłabieniu hipokampa sprawia, że niektóre zdarzenia mogą powodować nieprzyjemne uczucia na poziomie nieświadomym.

Bezpośrednio atak paniki może zostać wyzwolony przez:

• długotrwały podwyższony poziom stresu (np. problemy zawodowe), przy jednoczesnym braku rozładowywania napięć; na zdolność do radzenia sobie ze skutkami stresu wpływa pozytywnie zwłaszcza aktywność fizyczna
• wszelkie substancje stymulujące, które mogą zaostrzyć niepokój i wywołać atak paniki; należą do nich: kofeina, nikotyna, narkotyki, a także alkohol
• nadmierny hałas i intensywne światło, które mogą zwiększać poziom katecholamin, wpływając na reakcję organizmu

Do aktywacji wspomnianych ośrodków lękowych (współczulny układ nerwowy, ciało migdałowate) mogą ponadto przyczynić się choroby współtowarzyszące i problemy zdrowotne, jak np. duszności, skoki ciśnienia, problemy z widzeniem.

Jakie są objawy ataku paniki?

Objawy fizjologiczne ataku paniki

Pod względem fizjologicznym przebieg ataku paniki zaczyna się od aktywacji układu nerwowego, zwłaszcza współczulnego. Dochodzi do uwolnienia adrenaliny, hormonu stresu, który przygotowuje organizm do natychmiastowej reakcji na zagrożenie. Silne bicie serca oraz trudności w oddychaniu nasilają uczucie paniki, wywołując uczucie duszenia, zwiększając lęk i niepokój. Objawy te mogą być bardzo intensywne i przerażające dla osoby doświadczającej ataku. Ponieważ dochodzi do nadmiernej aktywacji obszarów mózgu związanych z emocjami i lękiem, prowadzi to do lawinowo narastających myśli lękowych, które mogą przybierać formę katastroficznych scenariuszy. Pojawia się poczucie utraty kontroli, co potęguje uczucie strachu i paniki.

Atak paniki może się manifestować poprzez następujące objawy fizyczne:

• przyspieszone bicie lub kołatanie serca: serce bije szybko i nieregularnie, co może być odczuwalne jako palpitacje; możemy odnieść wrażenie, że serce „ucieka” lub bije zbyt mocno
• duszność, trudności w oddychaniu: nagłe uczucie braku tchu lub duszności, wrażenie duszenia się
• uderzenia gorąca lub zimna
• pocenie się, dreszcze: powszechnym objawem jest intensywne pocenie się, zwłaszcza na dłoniach i czole, oraz dreszcze lub drżenie i mrowienie kończyn/całego ciała
• ból lub ucisk w klatce piersiowej: może pojawić się uczucie ciężkości w klatce piersiowej, co łatwo pomylić z objawami zawału serca
• zawroty głowy i oszołomienie: atakowi paniki mogą towarzyszyć utrata równowagi, uczucie niestabilności, zawroty głowy, a nawet krótkotrwałe uczucie omdlenia z powodu hiperwentylacji lub spadku ciśnienia krwi
• problemy żołądkowo-jelitowe: mogą również wystąpić nudności, bóle brzucha czy uczucie rozstroju
• inne objawy paniki, jak np. szum w uszach, ból głowy, mroczki przed oczami, niekontrolowany krzyk lub płacz

Dodatkowo, towarzyszące atakowi paniki symptomy oraz ataki paniki charakteryzują się występowaniem poczucia dławienia i poczucia bólu w klatce piersiowej, często nasilanych w wyniku sytuacji stresowych. Te fizjologiczne objawy paniki, w tym poczucie przyspieszonego tętna oraz objawy lęku napadowego, mogą wywoływać dyskomfort oddechowy oraz lęk napadowy, prowadząc do poczucia obezwładniającego napięcia i innych objawów fizycznych.

Objawy emocjonalne i psychiczne

Oprócz reakcji fizjologicznych, atak paniki objawia się także silnymi doznaniami emocjonalnymi. Ataki paniki zakłócają również wzorce myślowe, wzmacniając poczucie chaosu. Wśród najczęściej opisywanych symptomów psychicznych znajdują się:

• intensywny lęk: uczucie przerażenia, niepokoju i paniki, które często nie mają oczywistego źródła, poczucie narastającego zagrożenia i zbliżającej się zagłady. Mogą one przybrać formę myśli katastroficznych, takich jak obawa przed śmiercią.
• poczucie utraty kontroli, bezradność: uczucie uwięzienia lub bezsilności, niezdolności do powstrzymania narastającego lęku, uczucie utraty kontroli nad sobą, swoimi emocjami i ciałem, co dodatkowo potęguje lęk i objawy ataku paniki
• depersonalizacja i derealizacja: pod wpływem ataku paniki mogą pojawić się objawy depersonalizacji, czyli oderwania od własnego ciała, oraz derealizacji, czyli wrażenie, że otaczający świat jest nierealny, tak jakby epizod lękowy obserwowany był spoza własnego ciała. Skutkuje to dalszym zwiększeniem poziomu stresu.
• gonitwa myśli, trudności z koncentracją: podczas ataku paniki reakcja walki lub ucieczki uruchamia szereg myśli, które mogą zmieniać się z jednej katastroficznej wizji na drugą. Może to skutkować trudnościami w koncentracji i osłabieniem zdolności do logicznego myślenia. W wyniku podwyższonego poziomu stresu umysł nie jest w stanie skupić się na innych, mniej przerażających aspektach sytuacji. Osoba w trakcie ataku paniki doświadcza uczucia dezorientacji i często nie potrafi opanować swojego ciała i emocji, co prowadzi do pogłębienia poczucia utraty kontroli.

Poczucie paraliżu, omdlenia, a także dreszczy i mrowienia, które w połączeniu z poczuciem zagrożenia i izolacji wywołują poczucie strachu przed nieznanym, nasilają katastroficzne myślenie, a także poczucie strachu przed śmiercią oraz poczucie strachu przed nieznanymi niebezpieczeństwami.

Powyższe objawy psychiczne wzmacniają fizyczne i emocjonalne zawirowania, tworząc pętlę sprzężenia zwrotnego, która nasila epizod lękowy. Gdy atak paniki ustąpi, pojawia się często uczucie wyczerpania, zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego. Zmęczenie, utrzymujący się niepokój lub podwyższona wrażliwość na bodźce mogą utrzymywać się przez wiele godzin, a nawet dni. Następstwa te mogą napędzać cykl lęku wyprzedzającego, w którym strach przed kolejnym atakiem sam staje się wyzwalaczem.

FAQ – Ataki paniki

1. Co to są ataki paniki i jak je rozpoznać?

Ataki paniki charakteryzują się nagłym i intensywnym uczuciem lęku lub niepokoju. Objawy to m.in. duszność, przyspieszone tętno, zimne poty, zawroty głowy oraz uczucie dławienia. Często towarzyszy im poczucie zagrożenia i bólu w klatce piersiowej.

2. Jakie są fizjologiczne objawy ataku paniki?

Fizjologiczne objawy paniki to m.in. przyspieszone tętno, duszność, poczucie dławienia, ból w klatce piersiowej, mrowienie, zawroty głowy, uczucie gorąca, zimne poty, a także poczucie nudności. Ciało reaguje na stres w sposób fizyczny, przygotowując się do reakcji „walcz lub uciekaj”. Ale także: poczucie duszności, poczucie mrowienia , poczucie zimnych potów, poczucie zawrotów głowy, poczucie dreszczy, poczucie drżenia, poczucie gorąca, poczucie przyspieszonego tętna.

3. Jakie sytuacje wywołują ataki paniki?

Sytuacje stresowe, takie jak silne napięcie emocjonalne, trudne wydarzenia życiowe, niepewność lub myśli o niebezpieczeństwie mogą wywołać ataki paniki. W takich chwilach lęk staje się tak silny, że wywołuje intensywne fizyczne objawy.

4. Jakie są objawy lęku napadowego?

Objawy lęku napadowego obejmują uczucie duszności, przyspieszone tętno, mrowienie, zawroty głowy, nudności, poczucie bólu w klatce piersiowej oraz silny niepokój. Atak paniki powoduje poczucie izolacji i zagrożenia, a fizyczne objawy mogą być trudne do zniesienia.

Jakie techniki oddechowe pomagają podczas ataku paniki?

Techniki oddechowe, takie jak świadome oddychanie, mogą pomóc złagodzić objawy paniki. Należy skupić się na powolnym, głębokim wdechu przez nos, trzymaniu powietrza przez kilka sekund, a następnie powolnym wydechu przez usta. Taka technika pomaga uspokoić układ nerwowy i zmniejszyć intensywność objawów.