W Sieci i w Mediach – czyli jak internet i media społecznościowe wpływają na samopoczucie?

Rozwój technologii w ostatnich dziesięcioleciach nabrał tempa nieosiągalnego nigdy wcześniej. Świat dostępny dzisiejszym nastolatkom jest nieporównywalny do świata, w którym w tym samym wieku funkcjonowali ich rodzice, nie wspominając o dziadkach. Media społecznościowe są swoistym „odpryskiem” rozwoju technologicznego. I mimo niechęci, jaką wiele osób deklaruje wobec nich, nie można pomijać ich znaczenia w życiu i kulturze rozwiniętych społeczeństw, stały się bowiem nieodłączną częścią codziennego życia. Dostarczają nie tylko informacji i rozrywki, ale także stanowią platformę do nawiązywania kontaktów i budowania relacji. Czy zatem wpływają także na nasze zdrowie psychiczne i samopoczucie?

Media Społecznościowe a Nasza Celebryckość

Media społecznościowe mają ogromny wpływ na ludzkie funkcjonowanie. Dla znanych osób, a nawet firm są drogą kontaktu z fanami, miłośnikami, klientami, metodą przekazywania swoich przekonań, dzieł, wytworów. Wiele osób buduje swój wizerunek dopasowując się do potrzeb odbiorców, reagując na komentarze czy symboliczne dowody uznania albo niechęci. Tym sposobem „ofertą” powoli zostaje nie tylko dzieło, ale też twórca. Paradoksalnie brzmiące określenie „wirtualna rzeczywistość” jest światem, w którym zdobycie odpowiedniej liczby obserwatorów upublicznianego życia wystarcza, żeby zarabiać. Akcentowanie powierzchowności, skrótów i uproszczeń ułatwia odbiór, pomnaża „lajki”, zwiększa zasięgi. Zawód celebryta – niekonieczna jest wiedza, umiejętności, wykształcenie,  niekiedy wystarczy odpowiednio kontrowersyjna wypowiedź, wystarczająco prowokacyjny wygląd czy zachowanie. I choć taki styl funkcjonowania pozwala żyć nielicznym, to wystarcza, żeby wykrzywiać rzeczywistość budowaniem pato-przekonania „Tak należy żyć”.

Media Społecznościowe w Rzeczywistości

Wzorując się na osobach publicznych, wykorzystujących media społecznościowe jako narzędzie pracy, wielu użytkowników platform codziennie prezentuje swoje życie, osiągnięcia i wydarzenia wyczekując z niepokojem reakcji „znajomych”. Jednak upublicznianie własnego wizerunku czy kreowanie siebie online powodować może osłabienie, a przynajmniej rozchwianie poczucia własnej wartości i stabilności psychicznej. Ścieżka porównywanie się z innymi skutkuje presją na utrzymanie „idealnego” życia. W miejsce zdrowego dystansu i świadomości swoich cech, umiejętności, możliwości, pojawia się przekonanie, że można i należy być doskonałym we wszystkim. To zjawisko jest szczególnie widoczne wśród nastolatków i młodych dorosłych, dorastających w świecie, którym upublicznianie siebie jest tak powszechne, że tworzy złudzenie normy. Dochodzą do tego kolejne złudzenia, m.in., że to, co jest prezentowane jest prawdą i jest całością, że skoro coś robi znana osoba, warto lub należy to naśladować, że powielenie cudzego stylu doprowadzi do tych samych efektów. W efekcie dla sporej liczby osób media społecznościowe stały się nie tylko głównym źródłem informacji o świecie i komunikacji z nim, ale kreatorem poglądów, postaw, potrzeb, wizerunku, planów. Jest to tym groźniejsze, że przebiega z wyłączeniem krytycyzmu – czyjś pomysł zostaje bezrefleksyjnie przyjęty jak prawda, którą należy zastosować wobec siebie.
Cudowny świat internetu, świat usprawniający dostęp do wiedzy, nauki, kultury, odległych miejsc na Ziemi i w kosmosie, wyniósł jeszcze jeden aspekt życia na nieosiągalny do niedawna poziom. Anonimowość. Możliwość komentowania i krytykowania bez ponoszenia odpowiedzialności za własne słowa i ich skutki. Ta właśnie możliwość ukrycia się się za awatarem i nickiem, w połączeniu z potencjałem zranień, tłumionej agresji, złośliwości czy wręcz zaburzeń psychicznych, jest jedną z najważniejszych przyczyn, dla których prezentowanie szczegółów własnego życia w mediach niesie w sobie wielkie ryzyko doświadczenia agresji i przemocy.

Sieć, Media i Zdrowie Psychiczne

Korzystanie z mediów społecznościowych ma wiele pozytywnych aspektów. które mogą korzystnie wpływać na nasze zdrowie psychiczne. Dostęp do informacji pozwala zwiększać i uzupełniać wiedzę, budować i rozwijać zainteresowania, dzielić się nimi z innymi. Możliwość komunikowania się pozwala nawiązywać kontakty i utrzymywać nawet najbliższe relacje pomimo odległości. Media społecznościowe mogą łączyć nas z przyjaciółmi, rodziną i dawać poczucie przynależności. Technologia ułatwia naukę, pracę, a usprawnia nawet dostęp i skuteczność opieki zdrowotnej. A jednak wpływa także negatywnie na zdrowie psychiczne. Nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych, jak wspomniano wyżej, może zniekształcać odbiór rzeczywistości, prowokować do niezdrowego porównywania się i konkurowania, budować przymus bezbłędności i idealności. Wszystko to osłabia poczucie wartości, wzmacnia lęki, a u młodych osób wpływa zniekształcająco na rozwój osobowości. Brak oddzielenia sfery prywatnej od zawodowej czy ciągłe bombardowanie nieistotnymi często informacjami mogą prowadzić do przeciążenia informacyjnego, stresu, problemów ze snem, depresji, zaburzeń lękowych. Istnieje również ryzyko uzależnień behawioralnych – w tym FOMO – które są coraz częściej rozpoznawane jako poważne zaburzenie zdrowia psychicznego. Badania wykazały, że nadmierne korzystanie urządzeń elektronicznych, internetu i mediów społecznościowych może mieć negatywny wpływ na dobrostan psychiczny dzieci. 

Balansować w Mediach

Zachowanie zdrowego stosunku do technologii i mediów społecznościowych jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania psychicznego. Ważne jest, aby pamiętać o ograniczeniu czasu spędzanego online, regularnych przerwach i aktywności fizycznej. Ponadto, warto pamiętać, że wirtualny świat to tylko fragment rzeczywistości, a informacje z niego wymagają weryfikacji, dystansu, filtrowania i osadzania w realnym świecie.

Media społecznościowe mają ogromny potencjał, ale są jedynie narzędziem, dlatego ocenianie ich możliwe jest tylko w konkretnym kontekście. To człowiek, sięgając po nie, odsłania ich pozytywne lub negatywne aspekty. Kluczem jest balans i świadome korzystanie z mocy tych narzędzi.