Uzależnienia od substancji i behawioralne – czym są?

W Polsce istnieje zakaz reklamowania alkoholu, ale zakładów bukmacherskich oraz leków bez recepty już nie. Zdrowy styl życia i ćwiczenia atakują nas każdego dnia przedstawiając tylko jedną, pozytywną stronę regularnych ćwiczeń i diety.    
Zaczyna się niewinnie, wygląda zachęcająco i dostarcza natychmiastowej gratyfikacji, następnie staje się okrutnym lalkarzem, który steruje każdym naszym ruchem, wykorzystuje, wyniszcza nas fizycznie, psychicznie, społecznie i emocjonalnie – to UZALEŻNIENIE.

Kiedy substancje przejmują kontrolę.

1. Alkoholizm – polega na trudności w kontrolowaniu picia alkoholu, konieczności zwiększania ilości spożywanego alkoholu oraz występowaniu objawów odstawienia przy próbie zaprzestania picia. Wyobraź sobie, że codziennie musisz pić więcej, by poczuć się tak samo, a próba przerwania picia wiąże się z drżeniem, poceniem się i lękiem.
2. Uzależnienie od Narkotyków – Narkotyki, takie jak heroina, kokaina czy marihuana, mogą wydawać się sposobem na ucieczkę, ale szybko stają się pułapką. Działają bezpośrednio na mózg, wywołując euforię, która jednak szybko znika, pozostawiając jedynie silną potrzebę kolejnej dawki.
3. Uzależnienie od Leków – Leki na receptę, takie jak opioidy, benzodiazepiny i stymulanty, mogą przynieść ulgę w bólu czy lęku, ale nadużywane prowadzą do uzależnienia. Wyobraź sobie, że lek przepisany przez lekarza zaczyna kontrolować Twoje życie, zmuszając Cię do ciągłego poszukiwania kolejnej dawki.

Kiedy zachowania stają się pułapką.

1. Uzależnienie od hazardu – zaburzenie charakteryzujące się kompulsywnym angażowaniem się w gry hazardowe, pomimo negatywnych konsekwencji. Osoby uzależnione mogą odczuwać silną potrzebę grania, inwestując coraz większe sumy pieniędzy i zaniedbując inne aspekty życia, takie jak rodzina, praca czy zdrowie.

Podobnie jak w przypadku uzależnień substancyjnych, hazard wpływa na układ nagrody w mózgu. Wygrane w grach hazardowych prowadzą do uwolnienia dopaminy, co wywołuje uczucie euforii i wzmocnienia zachowania. W miarę jak uzależnienie się rozwija, mózg zaczyna oczekiwać tej nagrody, co prowadzi do kompulsywnego zachowania.

Osoby uzależnione często spędzają wiele godzin w kasynach, obstawiając duże sumy na automatach, stołach do pokera czy ruletce. 
WAŻNE! Coraz popularniejsze stają się zakłady sportowe online, które są szczególnie szybko uzależniające.

Leczenie obejmuje psychoterapię, taką jak CBT, oraz uczestnictwo w grupach wsparcia jak Anonimowi Hazardziści. W niektórych przypadkach stosuje się również farmakoterapię, aby pomóc w kontrolowaniu objawów lęku lub depresji towarzyszących uzależnieniu.

• Uzależnienie od Internetu i gier komputerowych to stan, w którym osoba spędza dużą ilość czasu online, co prowadzi do zaniedbywania codziennych obowiązków, relacji społecznych oraz zdrowia. Objawy obejmują: niezdolność do ograniczenia czasu spędzanego przed komputerem i telefonem, utratę zainteresowania innymi aktywnościami, przymus nieustannego sprawdzania telefonu oraz objawy odstawienia w przypadku braku dostępu do Internetu (np. ataki paniki).

Gry komputerowe i Internet dostarczają ciągłych nagród w postaci wygranych, osiągnięć czy interakcji społecznych online. Uzależniony zaczyna dużo bardziej angażować się w wirtualny niż realny świat           .
Gry MMO takie jak World of Warcraft czy Fortnite mogą wciągać graczy na wiele godzin dziennie, dzięki ciągłej interakcji z innymi graczami i dążeniu do osiągnięć w grze.
Social Media – platformy takie jak Facebook, Instagram czy TikTok mogą prowadzić do uzależnienia poprzez niekończący się strumień nowości, aprobaty społecznej i polubień, które dostarczają natychmiastowej gratyfikacji.

Leczenie może obejmować terapię behawioralną, programy detoksykacyjne od technologii oraz wsparcie grupowe. Kluczowe jest nauczenie się zdrowych nawyków korzystania z technologii oraz umiejętności radzenia sobie ze stresem i emocjami w realnym świecie.

• Uzależnienie od zakupów (kompulsywne kupowanie), to stan, w którym osoba odczuwa nieodpartą potrzebę robienia zakupów, mimo że nie są one potrzebne, co prowadzi do problemów finansowych i emocjonalnych.

Proces poszukiwania, kupowania i otrzymywania nowych przedmiotów dostarcza krótkotrwałej gratyfikacji, co wzmacnia kompulsywne zachowanie.

Zakupy online: dzięki łatwemu dostępowi i natychmiastowej gratyfikacji, zakupy online mogą być szczególnie uzależniające. Osoby uzależnione mogą spędzać wiele godzin przeszukując strony internetowe i kupując rzeczy, których nie potrzebują.
Tradycyjne zakupy w centrach handlowych mogą również prowadzić do uzależnienia, zwłaszcza w przypadku sezonowych wyprzedaży i promocji, które wywołują dodatkowy stres i presję zakupową.

Leczenie obejmuje terapię poznawczo-behawioralną, która pomaga zrozumieć i zmienić myśli i zachowania prowadzące do kompulsywnego kupowania. Ważne jest również wsparcie rodziny i przyjaciół oraz nauka zarządzania finansami.

• Uzależnienie od ćwiczeń fizycznych (bigoreksja) to stan, w którym osoba odczuwa nieodpartą potrzebę intensywnego ćwiczenia, mimo że może to prowadzić do urazów i zaniedbywania innych aspektów życia. Objawy obejmują kompulsywne ćwiczenie, poczucie winy przy pomijaniu treningu oraz zaniedbywanie obowiązków i relacji z powodu treningów.

Kulturystyka i fitness: osoby zaangażowane w sport mogą spędzać wiele godzin dziennie na siłowni, dążąc do osiągnięcia idealnej sylwetki, co może prowadzić do przetrenowania i kontuzji.
Kompulsywne bieganie, zwłaszcza na długie dystanse, może prowadzić do urazów przeciążeniowych oraz zaniedbywania innych aspektów życia.

Leczenie uzależnienia od ćwiczeń fizycznych obejmuje terapię psychologiczną, która pomaga osobom zrozumieć i kontrolować swoje potrzeby treningowe. Kluczowe jest znalezienie zdrowej równowagi między aktywnością fizyczną a innymi aspektami życia.

• Uzależnienie od seksu i pornografii to stan, w którym osoba odczuwa nieodpartą potrzebę angażowania się w aktywności seksualne lub konsumpcję pornografii, mimo że prowadzi to do problemów w relacjach, pracy zawodowej i zdrowiu psychicznym. Objawy obejmują kompulsywne oglądanie pornografii, częste zmiany partnerów seksualnych oraz zaniedbywanie innych aspektów życia. Uzależnieni mogą spędzać wiele godzin dziennie na oglądaniu pornografii w Internecie, co prowadzi do zaniedbywania obowiązków i relacji społecznych.

Ryzykowne, kompulsywne zachowania seksualne, takie jak przypadkowe kontakty seksualne lub niebezpieczne praktyki, przedkładanie masturbacji do pornografii ponad kontakty seksualne z partenerem/rką to alarmy, które powinny skłaniać do refleksji.