Stawianie granic rodzicom i teściom, czyli jak zadbać o siebie w rodzinie?

Relacje z rodzicami i teściami są dla wielu osób bardzo ważne i jednocześnie bardzo wymagające. Wtrącanie się w decyzje, wytykanie błędów czy nadmierna opiekuńczość to zachowania, które potrafią utrudnić życie nie jednej dorosłej osobie. Jak się bronić przed nadmiernym zaangażowaniem rodziców lub teściów w życie dorosłych dzieci? Jak stawiać granice rodzicom i teściom, aby prowadzić życie, takie, jakie chcemy?

Kiedy bliscy dają złote rady….

Rodzice chcą dla swoich dzieci, jak najlepiej, jednak często ich wizja bardzo odbiega od tego, czego chcą ich dorosłe pociechy. Komentarze, dobre rady, ciągle poprawianie potrafi doprowadzić do wzrostu napięcia, nawet w najbardziej kochającej się rodzinie. 

Bywają sytuację, że młoda para dorosłych osób wybiera lub jest zmuszona do zamieszkania z rodzicami, lub teściami – przebywanie w jednym domu i bliskiej odległości, może zaostrzać spory lub trudne sytuacje, kiedy to mama lub teściowa lepiej wie, jak powinna wyglądać  kuchnia, sposób spędzania wolnego czasu czy ubranie dziecka.

Przyjmowanie postawy uległej – gdzie na wszystko się zgadzamy, spełniamy oczekiwania i chcemy dostosować się do wymagań rodziców lub teściów, może powodować różne rzeczy. Po pierwsze, sprzyjać kłótniom w związku, ponieważ jedna osoba z pary może nie zgadzać się na nadmierną ingerencję rodziców. Z drugiej strony, znaczny wpływ bliskich osób na codzienne postępowanie, powoduje stres, napięcie i uczucie złości, które są ignorowane w imię dobrych stosunków z rodzicami lub teściami. Tłumione emocje nie znikają, mogą powodować niespodziewane wybuchy wściekłości, poczucie beznadziei i bezsensu oraz objawy somatyczne np. bóle głowy, kręgosłupa.

Z drugiej strony postawa agresywna, która przekłada się na krzyk, uszczypliwe odpowiedzi, groźby, wybuchy gniewu w odwecie na komentarze rodziców i teściów, może doprowadzić do kłótni, wzajemnego obrażania się, a nawet do ochłodzenia lub zerwania kontaktów z bliskimi. Kiedy jesteśmy nastawieni agresywnie do obrony siebie, powoduje to, że nie zauważamy dobrych intencji, ani oferowanego wsparcia drugiej strony. Dodatkowo możemy czuć się opuszczeni i niezrozumiani, ponieważ nasze wybuchy agresji skutecznie odstraszają rodzinę.

Trzecią drogą, która może być pomocna w kontaktach z rodzicami i teściami, jest asertywność oraz umiejętność stawiania granic. Czyli rozpoznanie, co jest dla mnie w porządku, jakie zachowania akceptuję, a co powoduje moją złość i jak mogę o siebie wtedy zadbać? Asertywność zakłada życzliwą odmowę, w celu obrony własnych granic. Jednocześnie jest to postawa, która zachęca do szukania dobrych rozwiązań dla wszystkich stron.

Stawianie granic rodzicom i teściom – jak to robić?

Uświadomienie sobie rozgraniczenia między rodziną pochodzenia, czyli tą, w której się urodziliśmy, a związkiem z partnerem lub partnerką, pomaga ustawić granicę między rodzicami i teściami. 

Kiedy zawieramy małżeństwo lub wiążemy się na stałe z bliską osobą, oddzielamy się od mamy i taty. Mamy odpowiedzialność za to, jak będzie wyglądała nasza relacja z inną dorosłą osobą, jak będziemy postępować w dobrych i trudnych momentach, jak wychowamy dzieci. 

Warto ustalić z partnerem lub partnerką, jak mają wyglądać nasze relacje z rodzicami i teściami, na co będziemy się zgadzać, a na co nie np. czy odwiedziny bez zapowiedzi są w porządku, czy jednak oczekujemy informacji o przyjeździe. Porozmawianie i stworzenie wspólnego frontu pomaga stawiać granice i sprzyja ich egzekwowaniu. 

Wiele osób obawia się, że kiedy powie, że nie chce dostawać rad lub nie podoba im się wysłuchiwanie „świetnych” pomysłów na życie od rodziców, oni zareagują złością, obrażeniem się lub ochłodzeniem relacji, lub wywołaniem poczucia winy.

Dajemy kontrolować się rodzicom również z obawy, że sami nie będziemy wiedzieć, jak sobie poradzić w dorosłym życiu, jak zadbać o swój związek, pracę, dzieci. Bardzo częste zwracanie się do rodziców o radę, może spowodować, że przyjmą założenie, że mogą podejmować decyzje za swoje dziecko lub będą przekonani, że tylko ich pomysły są odpowiednie.

Dlatego tak ważne jest uświadomienie sobie na co, chcesz pozwolić swoim rodzicom i teściom i jasne komunikowanie Twojej postawy. Życzliwe odmawianie, kiedy rodzice proponują gotowanie obiadu pod ich preferencje, kupowanie mebli, które podobają się im nie Tobie, może być na początku trudne i obarczone poczuciem winy, jednak stanowczość, podtrzymywanie swoich poglądów i praktyka pomaga oswoić się z nowym sposobem postępowania. 

6 wskazówek, jak zadbać o siebie w rodzinie

1.Zastanów się, na co chcesz się zgadzać 

Ustalenie, czy pytasz rodziców o zdanie w różnych kwestiach, kiedy przyjmujesz ich pomysły na pracę, życie, styl wychowania dzieci, sposób spędzania wolnego czasu, bardzo pomaga zmniejszyć napięcie w relacjach. 

Zastanowienie się, jaki wpływ obecnie wywierają na życie Twoi najbliżsi i zdecydowanie czy Ci to odpowiada, pomaga uświadomić sobie, gdzie chcesz postawić granice, na co nie chcesz się zgadzać. Np. Jeśli ważne jest dla Ciebie, aby samodzielnie decydować, co podajesz na obiad swojej rodzinie, to nie będziesz pytać o zdanie/zgodę na to swojej mamy. A kiedy Twój rodzic będzie chciał Ci narzucić swoje pomysły, bo „tak zdrowiej, lepiej, bardziej odżywczo”, wiesz, że możesz się na to nie zgodzić.

2.Postaw na jasne i stanowcze komunikaty

Czasami wydaje się, że komunikujemy coś wprost, jednak kiedy przyjrzymy się komunikatom „Nie wiem, czy to najlepszy pomysł…”, „Wiesz, mamo myślałam o czymś innym…”, „Mówisz, że tak jest lepiej, zastanowię się nad tym…”, okazuje się, że używamy niejednoznacznych słów, które dla drugiej strony mogą brzmieć, jak nasza zgoda. Stawianie i obrona swoich granic potrzebuje klarownych, stanowczych komunikatów, podanych jasnym i prostym językiem. Np. „Słyszę, co mówisz, jednak mam inne zdanie niż Ty i tego nie zrobię”, „Nie dziękuję, nie potrzebuję tego”, „Dziękuję za Twoją troskę. Mam już swój sposób, w jaki podchodzę do dzieci”. 

3.Szacunek dla siebie i rozmówcy

Kochamy swoich rodziców i nie chcemy ich zranić, dlatego często wybieramy spełnianie ich oczekiwań i dostosowanie się do ich wizji naszego życia. W stawianiu granic zakładamy szacunek nie tylko do rozmówcy, którego nie chcemy zranić, a raczej uzmysłowić mu, że mamy inaczej niż on, ale również szanujemy siebie i swoje potrzeby. 

Spokój, życzliwość, pozytywna intencja oraz danie sobie przyzwolenia na decydowanie o własnym życiu, to pomaga asertywnie odpowiedzieć na komunikaty rodziców i teściów, które nam nie odpowiadają. Pomaga również zmiana perspektywy na… bardziej doceniająca. Zanim zaczniesz rozmowę z rodzicami lub teściami – zobacz, z czego w relacji z nimi jesteś zadowolona i co jest dobre z ich strony. Takie przygotowanie do rozmowy pomaga wytworzyć w sobie bardziej proaktywne i spokojniejsze nastawienie do spotkania.

4.Daj sobie prawo do złości i uznaj niezadowolenie drugiej strony

Kiedy się na coś nie zgadzamy, druga strona może zareagować złością, wywołaniem w nas poczucia winy, obrażeniem się. Radzenie sobie z dyskomfortem drugiej osoby może być bardzo wymagające. Jednak, kiedy zaakceptujemy swoją złość, trud oraz prawo do życia, tak jak chcemy, będzie nam łatwiej zrozumieć i znieść niezadowolenie drugiej strony, bez podporządkowania się jej żądaniom.

5.Przyjmij odpowiedzialność

Bycie dorosłym i prawo do decydowania o sobie niesie ze sobą odpowiedzialność. Czasami łatwiej byłoby ją oddać, szczególnie w obliczu niewygodnych decyzji do podjęcia. Wtedy może nam się wydawać, że rada czy sugestia rodzica jest najlepszym lub łatwiejszym wyjściem. Warto sobie uświadomić, że nawet w takich sytuacjach, kiedy sugerujemy się opinią czy zdaniem innej osoby, to dalej my podejmujemy wybór i jesteśmy za niego odpowiedzialni.

6.Przećwicz asertywne komunikaty

Stawianie granic, asertywna obrona w przypadku inwazyjnych komunikatów może być wyzwaniem, szczególnie jeśli do tej pory bliższa była Ci postawa uległa lub agresywna. 

Wato poćwiczyć odnoszenie się do faktów (opisywanie sytuacji), informowanie o swoich uczuciach (czyli, co dana sytuacja w nas wywołuje) oraz opisywanie swoich oczekiwań (czyli czego byśmy chcieli więcej lub mniej od danej osoby, w tej sytuacji), jest to technika FUO (fakty-uczucia-oczekiwania). Przykładowy komunikat: „Kiedy zwracasz mi uwagę, podnosząc głos przy dzieciach, czuję złość i irytację, proszę, abyś rozmawiała ze mną spokojnie, a jeśli masz mi coś do zarzucenia, powiedz mi to na osobności”. 

Można zacząć małymi krokami i używać asertywnych komunikatów w mniej emocjonalnych sytuacjach, tak aby móc sprawdzić, jak będziemy się czuć oraz jaka będzie reakcja drugiej strony.

Praktyka stosowania asertywności w różnych kontekstach i momentach pozwala na zdrowe relacje z innymi. Związek z rodzicami jest specyficzny, bo dla nich zawsze dorosłe dziecko będzie dalej dzieckiem. Jednocześnie ta relacja się zmienia i to od postawy, jaką przyjmiemy, sposobu komunikacji, stawianych granic, zależy jakość tej nowej, dorosłej relacji.