"Jestem ciężarem", "Nie jestem nic wart", czyli tryb Wrażliwego Dziecka

Nasza osobowość kształtuje się w ciągu pierwszych sześciu lat życia. To właśnie wtedy powstaje sieć połączeń neuronalnych, która buduje struktury naszego mózgu. Nic więc dziwnego, że wydarzenia w tej fazie rozwoju pozostawiają po sobie trwały ślad. Tworzą się tzw. schematy myślowe, czyli głęboko zakorzenione przekonania o sobie, o innych oraz o świecie, które w zależności od tego jak dziecko traktowane jest przez rodziców, mogą być pozytywne i negatywne. Te pierwsze powstają, gdy dziecko czuje się doceniane i kochane oraz stanowią głos, który mówi: „Jestem ważny/a”, „Jestem kochany/a’. Drugie zaś tj. „Jestem ciężarem”, „Nie jestem kochany/a”, są wynikiem oziębłości rodziców, którzy nie odpowiadają na podstawowe potrzeby dziecka. Kształtuje się część naszej osobowości zwana Wewnętrznym Dzieckiem, które jest naznaczone wyżej wspomnianymi schematami myślowymi, określającymi to, jak postrzegamy oraz interpretujemy otaczającą nas rzeczywistość.

Odkryj wewnętrzne dziecko

Znajdź wsparcie na platformie tekstowej WeTalk

POROZMAWIAJ ZE SPECJALISTĄ

Pomimo wieku, każdy z nas czasem czuje i zachowuje się jak dziecko. W różnych sytuacjach zdarza się, że jako dorośli wpadamy w tzw. Tryby dziecięce, będące sposobem postrzegania siebie i świata niczym oczami dziecka. Niezaspokojenie podstawowych potrzeb w dzieciństwie powoduje powstanie nieadaptacyjnych trybów dziecięcych. Oznaką, że zostały one uruchomione jest m.in. odczuwanie silnych emocji, których nie można uzasadnić bieżącą sytuacją. Jednym z trybów dziecięcych jest tryb Wrażliwego Dziecka, który wiąże się z uczuciami takimi jak np; rozpacz, smutek, osamotnienie, skrzywdzenie, opuszczenie, ale także poczucie mieszanych uczuć. Charakterystyczne dla niego schematy myślowe brzmią mniej więcej w taki sposób:

Nic nie potrafię
Nie jestem godny miłości
Nie jestem nic wart
Do niczego się nie nadaję
Jestem niewystarczający
Jestem ciężarem
Jestem niechciany
Nigdy mi się nic nie udaje
Nikt mnie nie lubi
Itd…

Osoby, które zmagają się z problemami emocjonalnymi bardzo często szczególnie intensywnie doświadczają trybów dziecięcych. Niewielkie bodźce bowiem mogą wzbudzić w nich bardzo przykre uczucia, nawet gdy sytuacja jest z pozoru błaha. Przyjmijmy, że przyjaciółka nie pochwaliła twojej nowej fryzury. Prawdopodobnie nie zrobiła tego, bo była zajęta albo zwyczajnie nie przywiązuje wagi do takich rzeczy. Jednak Ty w trybie Wrażliwego Dziecka możesz z tego powodu poczuć się niechciany, niezauważony i nieważny. Istnieje nieskończona lista możliwości, w których uruchamia się ten tryb. Oto kilka z nich:

Sytuacja izolacji społecznej
W wyniku takich doświadczeń z dzieciństwa jak: częste przeprowadzki, wykluczenie we wczesnych latach życia z grupy rówieśniczej, pozornie błahe sygnały ze strony społeczności np. usadzenie na końcu stołu na rodzinnym przyjęciu powodują, że taka osoba czuje się wykluczona, a w głowie uruchamiają się schematy myślowe charakterystyczne dla trybu Wrażliwego Dziecka np. „Jestem niechciany/a”

Sytuacja opuszczenia
Sytuacje z okresu dzieciństwa takie jak np: odrzucenie przez opiekunów czy śmierć bliskiej osoby mogą przekładać się na silne poczucie osamotnienia w życiu dorosłym, które może pojawiać się nawet w towarzystwie przyjaciół czy rodziny.

Sytuacja wstydu
Gdy w okresie dzieciństwa często doznawałeś upokorzeń, byłeś wystawiany na pośmiewisko, może to w życiu dorosłym prowadzić do odczuwania zawstydzenia samym sobą, bycia gorszym, niewartym szacunku innych ludzi.

Sytuacja nieufności
Poczucie ciągłego zagrożenia może mieć źródło w traumatycznych wydarzeniach z początku życia tj. gwałt, dręczenie przez rówieśników. Wtedy z pozoru neutralne bodźce np. przekręcanie zamku w drzwiach, dźwięk nieznanego odgłosu na podwórku może powodować gwałtowne reakcje np. ataki paniki czy wszechogarniające poczucie lęku.

Sytuacja deprywacji emocjonalnej
Osoby, które jej doświadczyły często uważają, że ich dzieciństwo było jak najbardziej w porządku. W rzeczywistości nie dostarczono im poczucia bezpieczeństwa, troski, bliskości. W życiu dorosłym zaś stale poszukują zapewnień miłości bliskich, zmagają się z poczuciem bycia niepotrzebnym i niekochanym.

Sytuacja zależności lub braku kompetencji
Brak możliwości podejmowania niektórych decyzji samodzielnie w dzieciństwie np. wybór czy ubrać spódniczkę białą czy różową, może zbierać swoje plony na późniejszych etapach życia. Jest to m.in. poczucie brzmiące: „Nie jestem w stanie nic zrobić dobrze”, „Do niczego się nie nadaję”, zależności od innych oraz braku odwagi podejmowania własnych decyzji. Taka osoba mimo dorosłego wieku może czuć, że za jej życie odpowiadają rodzice czy partner.

Kluczowa staje się zatem świadomość sytuacji, w których przeważnie ujawnia się tryb Wrażliwego Dziecka, umiejętność rozpoznawania go u siebie oraz co najważniejsze- późniejsze zaopiekowanie się Wrażliwym Dzieckiem. W tym celu warto zadać sobie następujące pytania:

Co uruchamia mój tryb Wrażliwego Dziecka?
Jakie uczucia towarzyszą mi w tym trybie?
Jakie wspomnienia są w nim wzbudzone?
Jakie myśli pojawiają się razem z tym trybem?
Jak ja i moje ciało zachowują się w tym trybie?

W terapii schematów, aby zaopiekować się Wrażliwym Dzieckiem, stosuje się tzw. pracę z
wyobrażeniami dotyczącą powtórnego rodzicielstwa. Ponieważ tryb Wrażliwego Dziecka powstaje m.in. w wyniku zniszczenia w dzieciństwie przez rodziców poczucia bezpieczeństwa, miłości, troski, zdolności do tworzenia relacji z innymi, celem powtórnego rodzicielstwa w terapeutycznej pracy z wyobrażeniami staje się pomoc pacjentowi w cofnięciu się do trybu dziecka i nauczenie się, jak dostawać od terapeuty (a potem od siebie), tego czego nie dostał w dzieciństwie.
Wprowadzeniem do pracy z wyobrażeniami jest notowanie przez pacjenta (klienta) sytuacji, które powodują wejście w tryb Wrażliwego Dziecka, zapis myśli oraz emocji im towarzyszących. Następnym krokiem, już na sesji terapeutycznej, jest wyobrażenie sobie sytuacji z dzieciństwa, która wywołała podobne emocje i myśli. Podczas tego, terapeuta prosi osobę o dokładne przedstawienie wyobrażanej sytuacji, opowiadając o niej w czasie teraźniejszym. Później:

1) Terapeuta prosi pacjenta o zgodę na wejście do wyobrażenia, gdzie zwraca się bezpośrednio do Wrażliwego Dziecka
2) Terapeuta w odpowiedni sposób zapewnia opiekę Wrażliwemu Dziecku
3) Następnie do wyobrażenia wprowadzany jest tzw. Zdrowy Dorosły, który daje Wrażliwemu Dziecku ponowne doświadczenie rodzicielskiej troski.

Poza terapią, ważne, aby uczyć się ujarzmiać swoje Wrażliwe Dziecko. Kluczową rolę odgrywa w tym podejście do siebie z życzliwością i zapytanie czego potrzebuję, gdy znajduję się w moim trybie Wrażliwego Dziecka. Pamiętajmy, że nasze Wrażliwe Dziecko jest niczym malec siedzący skulony pod ścianą, który czuje się nieważny i niekochany. Istotne zatem jest zaopiekowanie się nim, zapytanie: „Czego teraz potrzebujesz, żeby poczuć się lepiej?”, dodanie słów otuchy i zapewnienie poczucia bezpieczeństwa: „Bez względu na to, co się dzieje, jestem przy Tobie i kocham Cię”.